KANAŁ AUGUSTOWSKI

KANAŁ AUGUSTOWSKI to bezcenne, unikatowe w skali europejskiej dzieło budownictwa wodnego z pierwszej połowy XIX wieku. Stanowi świadectwo wysokiego kunsztu technicznego i realizatorskich umiejętności polskich inżynierów wojskowych i cywilnych. Ta wodna arteria miała połączyć Wisłę - przez rzeki: Narew, Biebrzę, Nettę i Czarną Hańczę - z Niemnem, a następnie przez rzekę Windawę z portem nadbałtyckim Windawą. Ponieważ projektowany Kanał Windawski nie został zbudowany - Augustowski łączy się z Bałtykiem poprzez Niemen. Autorem projektu i kierownikiem robót pierwszego etapu budowy Kanału był podpułkownik Ignacy Prądzyński, póĄniejszy generał z powstania listopadowego. Ideą tego ogromnego przedsięwzięcia było uniezależnienie się od celnego dyktatu Prus w handlu przez port w Gdańsku. Korzystne zakończenie "wojny celnej" z Prusami spowodowało zaniechanie budowy "windawskiego" odcinka arterii. Z tego powodu Kanał Augustowski pozostał jedynie drogą wodną o znaczeniu lokalnym - służąc przewozowi towarów i flisowi drewna do Wisły i Niemna. W latach międzywojennych Kanał Augustowski stał się niemałą atrakcją turystyczną jako malowniczy krajobrazowo szlak kajakowy, żeglarski i komunukacji statkami pasażerskimi. Taką też funkcję zaczął pełnić po drugiej wojnie światowej na polskim odcinku. Czynione są starania o uruchomienie dla ruchu turystycznego wschodniej części Kanału, znajdującej się na terytorium Białorusi. Wśród znawców, wodniaków i miłośników Suwalszczyzny ma Kanał swą od dawna utrwaloną renomę. Już pierwsi jego "odkrywcy" określali tę drogę wodną mianem "dzieła znamienitego", przeprowadzonego "przez najrozkoszniejsze i bardzo malownicze okolice (...), z licznymi śluzami gustownie zbudowanymi, które podwyższają piękność jego". O wyjątkowym pięknie i krajoznawczo-turystycznej atrakcyjności Kanału zadecydował niespotykany gdzie indziej - z całym bogactwem przyrodniczym - pejzaż doliny Biebrzy u jej styku z rzeką Nettą oraz urozmaicony krajobraz borów i jezior Puszczy Augustowskiej, którą ten Kanał przecina z zachodu na wschód. Jego długość - od śluzy Dębowo nad Biebrzą do śluzy Niemnowo na Białorusi - wynosi 101,2 km (z czego po stronie białoruskiej 19,45 km).

Trasa Kanału Augustowskiego przebiega przez Białobrzegi, a na-stępnie przez Augustów, skąd prowadzi przez jeziora i stawy: Necko, Białe, Studzieniczne, Ślepe, Staw Gorczycki, Orlewo, Paniewo, Krzywe i Mikaszewo Duże i Małe, Mikaszówek. Na jego szlaku położone są znane wsie letniskowe: Studzieniczna, Płaska, Mikaszówka, a nadto - nad pobliskim jeziorem Serwy - wsie: Serwy, Sucha Rzeczka i Małowiste.

System wodny Kanału Augustowskiego reguluje 18 śluz (3 na terytorium Białorusi). Od śluzy Dębowo (109,92 m n.p.m.) do śluzy Gorczyca (124,73) wyrównują one wznoszącą się różnicę poziomów, któ-ra wynosi 14,81 m. Od szczytowego punktu w Gorczycy (124,73 m n.p.m.) poziom wód przez kolejne śluzy, aż do ostatniej w Niemnowie (92,96 m n.p.m.) obniża się o 31,77 m. Niedobór wody od śluzy Swo-boda uzupełnia - przez ciek Suchej Rzeczki - jezioro Serwy oraz poniżej śluzy Sosnówek rzeka Czarna Hańcza; w części południowej Kanału podobną rolę pełni jezioro Sajno. Przy każdej śluzie zna-jduje się jaz, który pełni funkcję upustu nadmiaru wody. Przez większość śluz przerzucone są mosty dróg lokalnych.